Eritreritra mandalo

Tag: tahirinkevitra

  • Tahirin-kevitra: Ordinatera, solosaina, saikintsaina, atidoha milina, …: iza amin’ireo ?

    Ity lahatsoratra eto ambany ity dia famintinana ny lahatsoratra hita tao amin’ny tranonkala taloha haisoratra.org ary nosoratan’i Solonavalona Andriamihaja tamin’ny taona 2004

    Ordinatera, solosaina, saikintsaina, atidoha milina, …: iza amin’ireo ?

    Misy zavatra na hevitra vaovao mbola tsy fantary ny tontolo malagasy kanefa miditra amin’ny fiainany ankehitriny noho ny fifaneraserany amin’ny tontolo ivelany. Ny ankamaroan’ireny zavatra na hevitra ireny dia avy amin’ny tontolon’ny siansa na teknolojia na varotra na hafa, manana anarana manokana avy amin’ny teny fiaviany, ohatra: automobile, téléphone, ordinateur, charme, ambition izay samy avy amin’ny teny frantsay na koa: computer, mobile, internet izay avy amin’ny teny anglisy. Anarana inona no tokony hilazantsika malagasy an’ireny zavatra na hevitra ireny ? Misy paika tokoa arahina amin’ny famoronana tenivao ka avy amin’ny ohatra iray no iaingantsika. Ny ohatra raisintsika eto dia zavatra iray tena fantatra sy fampiasa eran-tany, lazaina amin’ny teny frantsay “ordinateur” na ny teny anglisy “computer”.

    1. Zava-misy, anarana mifaninana Maro tokoa ny anarana mifaninana ankehitriny ilazana io fitaovana io ary tsy mbola misy tena raikitra anefa amin’ny teny malagasy: ordinatera, solosaina, saikintsaina, atidoha milina, . . . Hojerentsika tsirairay manaraka eto ny fanohanan’ny ankolafin’olona miaro azy ireo.

    2. Paika famoronana teny vaovao: “solosaina” Ny mpahay teny sasany no manolotra ny anarana hoe: “solosaina”, miainga avy amin’ny fandrafetana mitovy ireto teny maro ireto: solovolo, solonify, solokaratra, solomaso. Anarana vaovao tokoa no noforonina, mampiseho ny maha malagasy sy ny fisian’ny teny malagasy. Ireo fitaovana vaovao ireo dia misolo ary heverina hahavita ny asan’ny zavatra soloiny. Tsy marina mandrakariva anefa izany ho an’ireo fitaovana voalaza etsy ambony ireo fa marina indraindray ihany, marina ho an’ny sasany, diso ho an’ny hafa:

    • solovolo: marina io satria mahasolo ny volo niala na notakonana raha ny bika aman’endrika no vokatra takina amin’ilay solovolo ;
    • solonify: marina koa io eto satria manao ny asan’ilay nify niala io fitaovana napetaka io ;
    • solokaratra: marina koa io eto satria tena karatra vaovao mitovy amin’ilay taloha very, ny anarany fotsiny no lazaina hoe solony ;
    • solomaso: tsy marina io eto satria tsy misy maso niala ka nosoloina eto. Raha izany no izy dia ny maso tavoahangy no fitaovana marina, mahasolo fotsiny ny endrika saingy tsy mahita, tsy mahasolo ny voamaso niala. Ny solomaso eto dia fitaovana ivelany, manova ny asan’ny maso mbola samy tavela daholo, ahafahana mijery lavitra na akaiky ;
    • solosaina: tsy marina koa io eto satria tsy misy zavatra niala, tsy misy saina niala ka nosoloina fitaovana vaovao ; ny vontoatin’ny asan’ny saina dia ny famoronana, ilay fitaovana vaovao anefa tsy afaka mamorona na ampidirana “lozisiela” aza ao anatiny, ny hany tombony dia ny fanaovany haingana kokoa ny asa nampanaovina azy. Tsy mety izany ny voanteny noforonina ;
    • saikintsaina: mitovy amin’ny fanazavana etsy ambony, tsy afaka misaina akory ny fitaovana, na antsoina hoe “saikintsaina” na “lefitry ny saina”, anarana fiantsoana fotsiny izany fa mijanona ho fitaovana foana izy ;
    • atidoha milina: marina ny fanoharana saingy lava loatra ny fampiasana voanteny roa ka tsy mety. Ny paika famoronana tenivao nampiharina teto dia ny famoronana amin’ny teny malagasy voanteny vaovao milaza ny asa takina amin’ilay zavatra vaovao avy amin’ny teny vahiny.

    3. Paika fanamboarana – fanagasiana ilay teny vahiny: “ordinatera”

    Matetika ny teny vahiny resahina eto ho an’ny tontolo malagasy dia ny teny anglisy, teny fifandraisana laharana voalohany eran-tany eo amin’ny sehatry ny siansa, teknolojia na varotra ary efa fantatry ny malagasy nanomboka 200 taona lasa izay ; na koa ny teny frantsay izay fantatsik koa nanomboka 100 taona lsa izay.

    Fantatra tsara ilay voanteny vahiny:

    • fantatra ny abidia ampiasainy sy ny fomba fanoratra azy ;
    • fantatra koa ny fomba fanonon’ny tompon’ilay teny azy. Ny atao amin’ity paika ity dia ny fanamboarana ny fomba fanoratra sy ny fomba fanonona ilay voanteny vahiny: tsy misy fanamboarana na misy fanamboarana kelikely:
      1. Raha tsy misy fanamboarana mihitsy, tsy misy fanovana na ny fomba fanoratra na ny fomba fanonona dia findramana mivantana no atao. Ohatra: eng internet: mlg internetVita izany raha toa:
        • mitovy ny abidia roa tonta: ny abidia anglisy na frantsay dia abidia mampiasa tarehintsoratra latinna miisa 26. Raha ampiana ireto tarehintsoratra 5 ireto ny abidia malagasy ankehitriny: c, q, u, w, x dia azo tanterahina ny findramana mivantana tsy asiam-panovana ;
        • miezaka ny malagasy ny hanonona amin’ny fomba farany izay akaiky indrindra ilay voanteny amin’ny fomba fanonon’ny tompon’ilay teny azy. Azo atao koa izany.
      2. Raha asiana fanamboarana kely, fanovana kely tsy mihataka lavitra loatra ilay voanteny vahiny mba tsy hahavery ny soratra sy ny feo ka ho mora amin’ny malagasy mandrakariva ny hamantatra ilay voanteny loharano na eo amin’ny soratra na eo amin’ny feo. Raha ny ohatra noraisintsika no ampiharana an’izany dia izao no azo: fr. ordinateur: mlg. ordinatera eng computer: mlg kompiotera / kompiutera
        • ny soratra eto, ho an’ny roa tonta, avy amin’ny teny frantsay na teny anglisy dia tsy mifanalavitra loatra amin’ilay teny vahiny loharano. Azo tanterahina koa izany raha asiana fanamboarana ny abidia malagasy ankehitriny, ampiana ny litera 5 efa voalaza: c, q, u, w, x.
        • ny feo indray dia tsy lavitra loatra ny feo amin’ny voanteny vahiny loharano saingy nogasiana kely amin’ny gadona malagasy. Eto dia tsy anjarantsika malagasy no manontany hoe inona ny dikan’io anarana io amin’ilay teny vahiny loharano. Rehefa ekena io ka fantatra mazava ilay fitaovana na hevitra dia vita ny raharaha. Na izany aza, ho an’ny teny anglisy dia “computer” no anarana ifaneken’ny mpiteny anglisy rehetra iantsoana sy anondroana io fitaovana io. Ho an’ny teny frantsay indray dia voanteny vaovao noforonina tamin’ny 1955 io tao amin’ny Faculté des lettres frantsay ao amin’ny Oniversiten’i Paris. Izany dia vokatry ny tolokevitr’ilay mpampianatra frantsay, Pr J. Perret, noho ny fangatahan’ny kompania amerikana malaza IBM (International Business Machine), mpamorona indrindra ireny fitaovana ireny ary mitady ny handikana amin’ny teny frantsay ilay anarana anglisy “computer” amin’ny anarana hafa noho ny teny “calculateur”. Ny tolokevitr’i Pr J. Perret dia ny teny “ordinateur”, fitaovana “mpandahatra, mpandamina”, sampan-teny avy amin’ny fototeny “ordre”. Nankatoavin’ny IBM io ary naparitany amin’ny tontolon’ny mpampiasa informatika miteny frantsay.

    4. Fehiny Azo ampiasaina daholo ny paika anankiroa arakaraka ny voanteny loharano sy ny zava-misy amin’ny vanim-potoana iray, izany anefa dia tsy misy fitsipika hentitra hoe ity paika ity na izaroa. Ho an’ny ohatra nohadihadiantsika teto: fr ordinateur / eng computer dia tsy misy maha ratsy ilay paika voalohany raha mahafeno ny fepetra takina amin’io tranga io ilay teny noforonina: tsy mahafeno izany anefa ny teny hoe “solosaina” noho ny antony efa voalaza. Ilay paika faharoa dia mailaka kokoa sady ahafahana mamorona sampan-teny iray na maro: ity no tena manavaka azy ary midika ho tombontsoa lehibe. Azo isafidianana izany ireto: fr ordinateur: mlg ordinatera eng computer: mlg kompiotera / kompiutera

    Raha ny zava-misy eo amin’ny tontolon’ny mpampiasa informatika miteny malagasy dia ny fiaviana teny frantsay aloha no hita sy heno ; ilay fiaviana anglisy tsy mahazatra firy. Noho izany, ilay fiaviana frantsay izany no aroso eto, nogasiana ny fanoratra ary ny fanonona dia amin’ny feo sy gadona malagasy: fr ordinateur: mlg ordinatera.

    Nosoratan’i Solonavalona Andriamihaja

  • Ny ho avin’ny teny malagasy

    Amin’izao fotoana izao dia ohatry ny maro ireo mpiteny malagasy kivy ratsy amin’ny fomba fanoratan’ny sasany ny tenin-drazany eo amin’ny Aterineto. Na aiza na aiza aho mamaky dia mahita olona mitaraina mikasika ny tsipelina foana aho, na amin’ny teny anglisy, na amin’ny teny frantsay, na amin’ny teny malagasy. Inona ny nahatonga izany?
    Voalohany indrindra aloha, dia mba aoka aho hanolotra ny tenako (ho an’izay tsy mahay miteny anglisy). Izaho dia mpianatra amin’ny fianarana ho injeniera amin’ny kajimirindra (informatika). Roapolo taona mahery aho, olom-pirenena malagasy, monina eto Frantsa, ary mpandray anjara eo amin’ny tetikasa Wikimedia amin’ny teny malagasy. Amin’ny maha-teknisianina ahy, dia misy fanazavana voalohany amin’io tsipelina tsy manajahaja ny fiteny io.

    Ny ho avy?

    “Tsy haharitra mandrakariva ny fomba famaritana zavatra iray. Tsy haharitra mandrakariva ny anarana amaritana zavatra iray.” hoy i Laozi.
    Tsy diso izy. Efa hita fa samihafa amin’ny teny malagasy ankehitriny ny teny malagasy notenenina tamin’ny andron-dRadama. Ary azo inoana mafy fa ho samihafa amin’ny teny malagasy ankehitriny ny endriky ny teny malagasy afaka 200 taona. Mety hitranga arak’izany ny fahatsorana ara-boambolana ary ara-pitsipi-pitenenana : mety hanisa amin’ny fomba mahitsy (toa ny fiteny tandrefana, na ny fiteny sinoa) isika ; mety handrafitra abidy vaovao izay tsy misy fifandraisana amin’ny abidy efa mahazatra antsika isika. Mety hiova lalina ihany koa ny fomba fanononana, ary torak’izany ny fomba fanoratana.

    Fiantraikan'ny abidy malagasy
    Fiantraikan’ny abidy malagasy vaovao amin’ny tsipelin-teny (fiaviana : boky Lala sy Noro, avy eo amin’i http://hery.blaogy.com/post/4/8301)

    Ao amin’ny Akademia Malagasy izao dia efa misy ny resaka mikasika ny fanovana ny fomba fanoratana ny teny malagasy amin’ny alalan’ny abidy vaovao (adihevitra nandraisako anjara teo amin’i serasera.org, tamin’ny anarana Tibao). Hisy taratasy hivoaka atsy ho atsy momba izany, ka raha mipetraka ao Antananarivo ianao dia mety hivoaka amin’ny robrika “kolontsaina” amin’ny gazety izany. Raha entin’ny finiavan’ny vahoaka miteny malagasy sy ny Fanjakana vonona ny hamerina ny fanagasiana izany dia mety ity no ho endriky ny andininy voalohan’ny Fanambarana Iraisam-pirenena ny Zon’olombelona :

    Andinini I : Nateraka hu afaka si hituvi ni ulumbeluna rehetra na eu amin’ny zu na eu amin’ny hasina. Sami manan-tsaina si fieritreretana ka tukuni hifampitundra am-pirahalahiana.

    Tsy hanova ny tsipelin’ny teny tsy misy ny litera “y” sy “o” sy “j” io abidy malagasy tadiavina ny hanolo ny abidy taloha io, satria hivadika “dz” ny “j” rehetra amin’ilay abidy. Torak’izany koa ny “y” hivadika “i” na aiza na aiza, ary ny “o” hivadika “u”. Mitovy amin’ny mahazatra ihany ny fanononana, fa ny fomba fanoratana ny teny fotsiny no ovaina kely.

    Efa miova ny fomba fanononana

    Tokony efa nahatsikaritra izany ianareo : inona ny mampiavaka ny teny tsidio ary tsidiho ? Tsy misy. Samy mitovy ny fomba fanononana ireo teny roa ireo, satria tsy tononina intsony ny /h/. Ity indray mbola misy hafa : inona ny mampiavaka ny teny may sy mahay ? Ho an’ny ankamaroan’ny olona, dia tsy misy. Fa ho an’ny olona sasany, dia misy ilay izy, na dia kely fotsiny aza. Ohatra fahatelo : iza no tena marina: mande sa mandeha? Raha “mande” no voafidinao dia diso ianao, na dia /mande/ aza no fanononantsika ilay teny “mandeha” ankehitriny. Ny fanovana kelikely ohatr’izany no mahatonga ny teny mivoatra. Ary mety ho tian’ny olona izany, na mety tsy ho tiany ihany koa.

    Fanatontoloana ary ny fiantraikany amin’ny tenin-drazana

    Manana ny fiantraikany ihany ka ny fanatontolona amin’ny teny malagasy. Ny mahatonga ny tanora ohatra anay miteny vary amin’anana amin’izao fotoana izao dia anisan’ny vokatr’io Fanatontolona io ; manomboka avy any amin’ny fara tampon’ny Fanjakana ny ohatra, ka haninona ny mponina no tsy hanaraka?
    Raha amiko manokana dia fahadisoana lehibe ny famelàna ny teny frantsay ho anisan’ny teny ofisialin’i Madagasikara tamin’ny fandrafetana ny Lalam-panorenan’ny Repoblika fahaefatra. Tsy tanteraka ny fiovàna lehibe nampanantenain’ireo mpitondra, ka mbola hahazo alalana ofisialy ny “hiteny vary amin’anana” foana ireo mpiasam-panjakana sy ireo manam-pahefana izay ekena fa miezaka ny mampiasa teny malagasy madio amin’ny kabary sy tatitra ofisialy. Tsy vao androany no misy an’izany, ary efa nitranga 15 taona lasa izany arak’ity kabary manaraka ity :

    “Ni-inviter anareo Tantsaha iray génération amiko aho, mba hiara mi-étudier ity projet de développement nanaovako étude plus ou moins approfondie ity. Mi-concerner ny région-tsika mantsy izy io, ka tokony hi-sensibiliser-na antsika masse paysanne amin”izao période de décollage économique izao.
    Ny cohésion sy ny participation de tout un chacun anefa no tena primordiale amin”izany, ka tsy ny élites sy ny intellects ihany no ho décideurs sy piliers amin”ny réalisation sy ny exécution-ny, fa ny population active sy isika izay avenir-n”ity tany ity. Raha tsy izany, tsy avotra izao situation déplorable sy catastrophique izao. Mila straté ;gie sy plan triennal bien au point anefa izany fa tsy azo atao au pif fotsiny.
    Izany no ni-convoquer-na antsika exprès amin”ity réunion de sensibilisation ity. Isika rehetra sans exception izany no samy hilaza izay point de vue-ny avy, vis-à-vis de ce projet. Tout au moins, izay mba suggestion na solution intermédiaire sy adéquate any an-tsainareo any.
    Misokatra àry izao ny débat sy ny discussion ka tout le monde peut prendre la parole. Merci !”
    — Ny Teny Malagasy : Fanentanana ny Fon’ny Vahoaka amin’ny Fampandrosoana  (25 Jona 1994)

    Kabary tena natao hanentana ny tantsaha teny ambanivohitra io kabary nodikaina an-tsoratra teo ambony io tamin’ny 1994, ka mazava ho azy tsy nahateny inona na inona izy ireo, izay tsy nahazo teny frantsay. Kanefa teny “frantsay” hatramin’ny teny famaranana no nampiasain’ilay tovolahy mpandaha-teny. Ka rehefa avy nangina sy nifampijerijery ny iray trano dia ity no nolazainy tamin’ireo tantsaha :

    “izao ihany ilay mampi-décevoir ny technicien aminareo, fa tsy capable hi-saisir ny occasion profitable sy favorable tahaka itony,” — Ny Teny Malagasy : Fanentanana ny Fon’ny Vahoaka amin’ny Fampandrosoana (25 Jona 1994)

    Mety hankarary ny sofin’ny sasany ny kabary tahaky ny teo ambony, ary mino aho fa tsy mety nanao kabary tamin’ny tantsaha intsony ilay rangaha diso fanantenana tamin’iny tsifahombiazana iny. Vao nivoaka tamin’ny fangasiana  ny Malagasy tamin’izany fotoana izany, ka naverina ho teny frantsay indray ny teny enti-mampianatra. Na dia izany aza, dia azo lazaina fa diso kajy ihany ilay mpandaha-teny satria dia noheveriny fa nahay teny frantsay hoatr’azy daholo ny iray trano.
    Amin’izao Fanatontoloana vokatry ny Aterineto ary ny fifanakalozan-kevitra iraisam-pirenena izay atao amin’ny teny anglisy izao, dia manomboka miditra ao amin’ny teny malagasy (indray) ny teny anglisy. Saika tsy misy fanagasiana ohatry ny tamin’ny taloha fa tonga dia miditra manta tsotra izao : crowdsourcing, cloud computing, outsourcing, manager, sns.

    Lamaody vaovao

    Hoy ny sasany : “Andrianiko ny teniko, ny an’ny hafa koa feheziko”. Teny malagasy ihany no misy ao Madagasikara, ka raha manomboka miteny vahiny ianao dia ohatry ny lazaina hoe manam-pahaizana be. Zava-dehibe amintsika malagasy ny fahaizana, ka izany no mahatonga ny lamaodin’ny sasany “miteny vary amin’anana”. Azo lazaina fa tafaverina tsikelikely amin’ny fampiasana teny malagasy madio indray isika malagasy amin’izao fotoana izao, na dia mbola tsy ampy tsara aza ny ezaka. 
    Inona ny hevitrareo mpamaky mikasika ny ho avin’ny teny malagasy?

  • Volan’i Janosy, mandinika ny efa lasa ary mijery ny ho avy

    Rehefa mandroso ny taona dia mahatsapa aho fa hoatry ny mihahaingana hatrany ny fandrosoan’ny fotoana. Efa lasa sahady ny taona 2013. Tsy hitahita akory dia efa folo taona mahery izay no nialako an’i Madagasikara. Roapolo taona tamin’ny volana Jolay aho. Inona sisa no tavela tato an-dohako tamin’iny taona 2013 iny?
    Andao ary isika hanomboka amin’ny fihatombohany. Efa mby hifarana ny taona 2012. Taiza aho? Lasa nanao reveillon niaraka tamin’ny raiamandreny tany amy tanàna izay tsy fantatra intsony ny anarana. Tany aho no nankalaza ny fahatongavan’ny taona 2013.
    Fara andro tsy tanteraka
    Tamin’ny volana Jolay 2012, nanoratra lahatsoratra momban’ny fara andro izay noheverina fa hitranga tamin’i 21 Desambra 2012 aho, tamin’ny teny anglisy. Na dia betsaka aza ny zavatra nalefa teo amin’ny fahitalavitra momba io daty io, dia kely finoana ihany aho, fa na dia izany aza, tsy nanakana aho ny hanoratra scenario ho an’io daty io aho : iaraha-malala koa fa tena henjana be ny toe-javatra ara-toe-karena tety Eoropa tamin’izany fotoana izany. Tsy izay irery no tena nanaitaitra fa nisy koa ilay vinanin’i Web bot, izay mambara fa ho fara andro ny 21 Desambra 2012. Tamin’ny voalohany dia teo amin’ilay lahatsoratra teo aho no namoaka ilay hevitra ary nanitratra azy teto amin’ity blaogy ity. Rehefa dilatra ny 21 Desambra, dia tsy hay intsony izay vaovao momban’ilay Webbot izay milaza fa maminany fara andro izay.
    Miofana an’asa
    Rehefa tonga kosa ny 2013, ary tsy nisy zavatra manokana nitranga. Marina fa betsaka ireo olo-nalaza maty. Tamin’ny faran’ny volana Janoary, nitady orinasa hiofanana aho, ary nahita tapa-bolana taorian’izay. Orinasa miasa amin’ny kajimirindra izay orinasa izay ary ny tena ataony dia mamorona rindrankajy hanaovana sary ary hanaovana piesy mekanika. Na dia mahay manao fandaharana informatika aza aho, dia tsy mora ny zavatra niandry ahy tany.
    Nandritry ny roa volana sy tapany, dia manao 80km isan’andro aho mandeha lamasinina. Na dia betsaka aza ny zavatra nianarana, vizaka ihany ny vatana rehefa ela ny ela. Rehefa vita ny fanolorana am-bava ny tatitra (frantsay: soutenance) dia “fialan-tsasatra” no teny voalohany tonga tato an-tsaiko : tapa-bolana aho tsy nanoratra fandaharana na inona na inona amin’ny fiteny fandaharana C na Python na amin’izay fiteny rehefa voafehiko. Tsy nahaforona lahatsoratra teo amin’i Wikipedia koa aho fa tena leo niasa.
    2013-2014, ilay taom-pianarana saika fotsy
    Rehefa nifarana tokoa ny taona ary rehefa azo ny mari-pahaizana dia nangataka fianarana hanohizana ny fiofanana. Tao amin’ny Oniversiten’i Versailles, ary tao ihany, aho no nametraka kandidatiora. Tamin’ny volana Septambra vao nivoaka ny valin’ny kandidatiora : voalà – tsy mahazo miditra. Ny fianarana amin’izany efa miditra daholo, ary vitsy ireo fianarana mbola mandray mpianatra. Notetezina daholo ireto fianaran’i Île-de-France, fa mbola tsy nahita foana. Na dia izany aza, nametraka kandidatiora tao amin’ny fianarana ho injeniera aho, fa kely finoana ihany aho tamin’iny satria efa niditra ny mpianatra.
    Nisasaka ny volana Septambra ka mbola tsy nisy namaly ireo fianarana hafa nametrahako kandidatiora. Na dia izany aza mbola nisy ihany ny fanantenana satria efa fantatro fa ho BAC+3 aho farafaharatsiny (nametraka kandidatiora tamina lisansa profesionaly aho, ary fantatra fa ho voaray na inona na inona mitranga). Kinanjo tonga ny valin-kandidatiora napetraka tatsy amin’ilay fianarana ho injeniera : voaray tao aho.
    Nanomboka telo andro taorian’ny valin-kandidatiora ny fianarana ary tsy nisy fianarana tokony nenjehina.

  • The End of a World : 21 December 2012

    Well, it is a quite current subject, as I can find many things about it just through making a search on Google. So after having been captivated by this date for a few days, I will give you a probable version of it. Because I think something will really happen on December 21, or not.

    My scenario of this 21st December is a digital holocaust (I have found no satisfying term to describe it) making mechanically other events happen: one country, which has build a defense against other country’s attack is attacked. This system strikes back by attacking the country from which the attack has been lead, leading the Internet connection to be overflooded and thus unable to complete anything for hours. But the system has a side effect making it strike another country. The latter attacks but due to side effect, other countries are also affected. At each attack the entire bandwidth of a country is affected to “war effort”.

    Sure, during that date, many things will happen: many sects on this world will commit collective suicide or occupy massively a place that is not made for. Many nations will have their Internet connection cut, so they can not be aware of what’s happening, even in their own country. Most people will be unable to telephone due to the Net War. Everyone will be disconnected to each other, and breaking news won’t have many readers.

    A financial crisis due to internet shutdownCut to the rest of the world, the markets of London, Paris, Tokyo or New York will go mad: the price of precious and rare raw materials is increasing, making the insecurity growing: you will likely to be killed for detaining on you precious items such as telephone, or golden artefacts (rings, necklaces…). In response to this, the government will increase the number of policemen operating in cities, but this has quite huge repercussion on the State’s budget, making national debt increase. Debt increase is not appreciated by the markets, and already very fragile States will be going to lack money to pay all their civil servants. To avoid this, taxes will be increased in order to have some funds to make the State and all its institution work… temporarily.

    Tax increases are never appreciated, even more in economic crisis. In fragile countries (Spain, Greece, Portugal…), the situation will turn into civil war. As money got from taxes goes decreasing. As there is no money anymore to pay them, civil servants are fired, and become officially unemployed. Actually many people will do unreported employment. For the few people still working reportedly, dissatisfaction towards the government policy will grow, leading to more and more frequent and violent demonstrations. To be able to contain demonstrations, the police will become more and more violent, making demontrations become carnage and bloodshed. But due to markets holding governments by their balls tax will increase again and again. But without any effect as already more than 80% of people have at least one unreported work. This is a great loss for taxes, so these 80% will be stalked by the government, leading to civil war.

    Overflooded by stalking workers trying to survive, and by robbers breaking everyone’s home, policemen no longer grant security in cities. So more and more people leave these cities for the surrounding countrysides. People will be organised in small communities, with their own militia to defend the community’s property. The State no longer exists. It is the end of a word: the one we knew before.

  • An introduction to Kriollatino language

    Kriollatino language is an agglutinative language, which means that this language uses a system of affixes to derivate words, not as English does by using words of different systems. There is no grammatical case inflection, but particles do the same work.

    Kriollatino language uses a modified latin alphabet which contains 35 letters (37 if we include the 26-letter classical latin alphabet) – including á, í, ú, ù, é, ė, ó, þ, đ, ś, ć -. Each letter represents one sound, but changes can be made in the way of easing pronounciation.

    So, here are a few simple sentences to start speaking in that language :

    Benveno ! : Welcome !

    Hao : to say hello, in general case. Followed by a proper or a simple noun.
    Bondio : another way of greeting. Can also be used for farewells.
    Bonvivo : To wish someone a long live. Used to quit someone for a long time or forever.
    Mi apele Johano. E tu, tu apele ki ayo ?  : My name is Johano. And you, what is your name ?

    To learn more words in Kriollatino, here is a participative multilingual dictionary on which words of any language are translated and/or explained in Kriollatino language. Just to give you an idea of the current status of the language. This dictionary at this time has just translated a few words in english (word list)

  • Fiteny noforonina : fiteny esperanto

    Esperanto?

    Mety efa nahenoheno ny fisian’ny teny esperanto ihany angamba ianareo… Ho an’izay tsy mbola naheno ny fiteny esperanto dia ity henoina, na ity vakio. Raha te hianatra ny zava-misy amin’ny fiteny esperanto koa ianao dia ity jerena. Raha te hijery ny vaovao amin’ny fiteny esperanto koa ianao dia ity vakiana.  Maro dia maro ireo Tranonkala hita amin’ny teny esperanto eo amin’ny aterineto, ary vao haingankaingana teo, afaka mandika amin’ny teny esperanto ny mpandika tenin’i Google Translate.

    Ny tena tanjon’ny teny esperanto moa dia ny fananana teny oniversaly izay tsy manana fiaviana ara-tantara, ary noho izany tsy manana fianjadiana firy eo amin’ny lafin’ny ara-kolontsain’izay olona mampiasa azy na amin’ny fiainana mandavanandro na amin’ny fifandraisana amin’ny vahiny. Tsy fiteny ary tsy natao ho fitenin’ny mponina/firenena iray ny fiteny esperanto toa ny fiteny frantsay, anglisy, espaniola, na sinoa fa natao ho fitenin’ny mponina rehetra ; ary notsorina ny fitsipi-pitenenana ary ny voambolana mba hanamora ny fianarana azy.

    Ny lafitsara ary ny olan’ny teny esperanto izay miseho ho fiteny oniversaly

    Ny lafitsara amin’ny fiteny esperanto ho fiteny iraisam-pirenena, dia izy io mora ianarana ary mora tononina tsy ohatry ny teny anglisy (miisa eo amin’ny zatonjatony eo ho eo ny fitsipi-pitenenana). Izy io koa amin’izay tsy mi-”favoriser” ny olona miteny anglisy, izany hoe tsy ny britisy na ny amerikana intsony no mahazo tsy mianatra teny vahiny. Fahatelo, mety tsy very vola amin’ny dikan-teny isan-karazany intsony ny fikambanana tsirairay (toa ny vondrona eoropeana izay mandany 0,3 miliara euro amin’ny dikanteny).

    Tokana ihany ny fihavian’ny voambolona fotony : ny 90%-n’ny voambolana sy ny fototeny dia avy amin’ny teny indo-eoropeana daholo. Amiko ilay teny oniversaly dia lasa eoropeanina loatra! Misy fanazavana kely ihany izany, satria tamin’ny fotoan’i Zamenhof, manjakazaka eran-tany ny eoropeanina (Afrika, Amerika, India, Indonezia, Oseania…), ka mety nihevitra izy fa haharitra izany (ary marina tokoa izy !).

    Mora ianarana ve ?

    Ka raha izaho, olom-pirenena malagasy tsy nahalala afatsy teny malagasy, no mianatra esperanto, hahateny esperanto ve izaho afaka 100 ora nianarana esperanto ? Ataoko hoe eo amin’ny 5-800 ora eo ho eo angamba no ilaiko hahafahako miteny esperanto tsara tsy misy fisalasalana. Efa kely izany raha oharina amin’ny teny frantsay, izay, na dia afaka telo taona nianara azy aza, mbola diso foana ny fampiasana ny mpanompo andehilahy/ambehivavy… Tsy lazaina intsony ilay fahasamihafana ara-tsoratra fa tsy ara-panononana ny ces, ses, c’est, sait ! Ka raha mila misafidy amin’ireo teny roa ireo aho (esperanto, frantsay), dia aleoko marina teny esperanto.

    Be mpiteny ve ?

    Tsy misy statistika tena ofisialy mikasika ireo olona miteny esperanto. Fa lazaina fa any amin’ny roa ka hatramin’ny 10 tapitrisa any ho any ny isan’ny olona miteny esperanto. Iray na roa alina amin’ireo folo tapitrisa ireo monja no afaka miteny azy tsara ho mira-lenta amin’ny teny nibeazany. Ampahazaton’ireo mpiteny esperanto tsara ireo no nibe tamin’ny teny esperanto (izay antsoinjareo koa hoe denaska parolanto)

    Ary ianareo mamaky ?

    Mba efa nanandrana nianatra ny fiteny esperanto ve ianareo ? Raha eny dia ahoana no ahitanareo ny fahasarotany, raha tsia kosa, dia ahoana ny ahitanareo ny endriny avy ety ivelany : hitanareo eorosantrista ve ilay fiteny ?